Kontrola oddechu jest istotna, zwłaszcza w kontekście wpływu Covidu na układ oddechowy. Jeśli po przebyciu choroby odczuwamy niepokojące symptomy, takie jak ciągłe zmęczenie, warto skonsultować się z lekarzem, aby rozpocząć odpowiednią rehabilitację – zaznaczył prof. Jan Szczegielniak, konsultant krajowy w dziedzinie fizjoterapii.
Oddychanie jest odruchem bezwarunkowym, który wykonujemy około 20 tysięcy razy dziennie, jednak rzadko zastanawiamy się nad jego znaczeniem. Niezauważany przez nas oddech ma ogromny wpływ na naszą sprawność fizyczną. Dlatego prawidłowe oddychanie podczas ćwiczeń jest niezwykle istotne. Ale dlaczego?
Oddychanie to niezwykle istotna czynność fizjologiczna, konieczna do naszego przeżycia, podobnie jak spożywanie pokarmów i sen. Często jednak nie zwracamy na nią uwagi, uważając ją za proces poza naszą kontrolą. Niestety, nieprawidłowe oddychanie może prowadzić do przyjmowania niekorzystnej postawy ciała, dolegliwości bólowych i przewlekłego zmęczenia. Zaburzenia oddychania mogą również ograniczać nasze możliwości wysiłkowe, dlatego ważne jest, abyśmy zwrócili uwagę na sposób, w jaki oddychamy, i na to, czy nasze oddychanie jest efektywne i głębokie.
Czy w swojej pracy często spotyka się Pan z powikłaniami chorób, które pozostawiają trwały ślad na płucach, takimi jak COVID-19?
Powikłania te są głównie związane z nieprawidłowym mechanizmem oddychania, zaburzeniem czynności wentylacyjnej, dusznością i ograniczeniem możliwości wysiłkowych. Rehabilitacja pocovidowa skupia się na tych nieprawidłowościach, ale istnieje wiele innych powikłań, które mogą występować krócej lub dłużej po zachorowaniu. Pierwotnie wyróżniano około 50-60 powikłań, potem mówiono o 100, a teraz wskazuje się na możliwość prawie 200 powikłań. Dotyczą one wielu układów i narządów, nie tylko oddechowego i krążenia, ale także neurologicznych, związanych z narządem ruchu oraz psychologiczno-psychiatrycznych. Te powikłania często wiążą się z tzw. long covidem i wymagają rehabilitacji.
Ale co z układem oddechowym? Dlaczego po przebytym covid powinniśmy koniecznie skonsultować się z fizjoterapeutą?
Ważne jest, aby zwracać uwagę na objawy, zwłaszcza te, które utrzymują się przez dłuższy czas i są związane z przewlekłym zmęczeniem. Często bagatelizujemy objawy, przypisując je stylowi życia, przeziębieniu lub pracy. Jeśli jednak te objawy nie ustępują, konieczna jest wizyta u lekarza w celu przeprowadzenia badań diagnostycznych i ewentualnego rozpoczęcia leczenia lub rehabilitacji. Dodatkowo, płytki oddech lub trudności z oddychaniem powinny być traktowane jako sygnał alarmowy.
W praktyce rehabilitacja oddechowa zaczyna się od edukacji pacjenta na temat prawidłowego oddechu i korzyści zdrowotnych wynikających z jego poprawy. Fizjoterapeuci pomagają pacjentom zrozumieć, jak zaangażować np. przeponę i skorygować tor oddechowy. W przypadku dzieci z wadą postawy, konieczne jest jasne wyjaśnienie, co oznacza „wyprostuj się” i jak poprawnie oddychać.
Trening oddechowy powinien być prowadzony przez specjalistę, który pomoże pacjentowi zrozumieć, jak ćwiczyć i utrwalić prawidłowy oddech. Współpraca pacjenta jest kluczowa, ponieważ motywacja do ćwiczeń oddechowych może być trudna do utrzymania, zwłaszcza gdy wymagają one zmiany niewygodnych nawyków.
Sposoby poprawy wydajności oddychania
Regularna aktywność fizyczna odgrywa kluczową rolę w poprawie jakości oddychania. Poprawa mechaniki oddychania jest kluczowa dla zwiększenia możliwości wysiłkowych i ogólnej jakości życia. Dlatego ważne jest, aby dbać o regularne ćwiczenia fizyczne, które pomogą w przywróceniu prawidłowego oddechu.
Czyli rozumiem, że powinniśmy skupić się na wdechach nosem, a nie przez usta?
Poprawna częstotliwość, odpowiednia głębokość oddechu i właściwy sposób oddychania są kluczowe dla poprawy nawykowych nieprawidłowości związanych z wzorcem oddychania. Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy nauczyć się ich prawidłowego wykonywania. Ćwiczenia zaczynają się od wydechu, a stosunek czasu wdechu nosem do wydechu ustami wynosi 1:2, a czasami nawet 1:3. Celem jest maksymalne wydłużenie czasu wydechu do momentu, kiedy czujemy „brak powietrza”.
Jakie konkretnie ćwiczenia oddechowe można wykonywać?
Ćwiczenia oddechowe są dostosowywane do różnych zaburzeń, takich jak nieprawidłowy tor oddychania, nadmierna napięcie mięśniowe lub osłabienie mięśni oddechowych. Dobór ćwiczeń powinien uwzględniać ewentualne zaburzenia czynności wentylacyjnej, choroby układu oddechowego i krążenia, a także nawykową postawę wpływającą na oddech. Pogłębienie oddechu i poprawa wzorca oddechowego może wymagać zastosowania różnych technik, takich jak pozycje ułożeniowe, oklepywanie i inne formy ćwiczeń. Ćwiczenia oddechowe obejmują ćwiczenia rozluźniające, wydłużające wydech, oddychanie przeponowe i zwiększające ruch oddechowy dolnożebrowy, wykonywane w odpowiednich pozycjach ułożeniowych. Dzięki nim można stabilizować jedną część klatki piersiowej, poprawiać ruchomość drugiej, zwiększać udział przepony lub mięśni międzyżebrowych w czasie ćwiczeń.
Proste ćwiczenia oddechowe można wykonywać w domu, jednak zaleca się skonsultowanie ich rodzaju, częstotliwości i czasu stosowania z fizjoterapeutą.
Jan Szczegielniak, profesor Politechniki Opolskiej, jest specjalistą w dziedzinie fizjoterapii, doktorem nauk medycznych i doktorem habilitowanym. Pełni funkcję kierownika Działu Usprawniania Leczniczego w Szpitalu Specjalistycznym MSWiA w Głuchołazach oraz jest konsultantem krajowym w dziedzinie fizjoterapii.
Treść pochodzi z serwisu: pap-mediaroom.pl
