Zasada jest prosta: pomimo trudnych chwil, nie zapominajmy chwalić i doceniać nasze dziecko czy nastolatka z ADHD. Negatywne komentarze są częścią ich życia, ale możemy pomóc im wyjść z tego schematu, odkrywając ich dobre cechy. Każdy zasługuje na wyróżnienie za dobre zachowanie, więc warto je wspierać i chwalić.
Na zaburzenia zachowania składa się złożony zestaw czynników, obejmujących zarówno te dziedziczone, jak i te związane z środowiskiem. Doświadczenia, które kształtują sposób reagowania na otaczający nas świat, a także relacje z najbliższymi, są szczególnie ważne. Długotrwałe napięcia w rodzinach, takie jak parentyfikacja, mogą wywoływać u członków rodziny poczucie zagrożenia, bierności, złości i odrzucenia. Te negatywne emocje mogą przyczynić się do wystąpienia zaburzeń zachowania. Ponadto uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego oraz urazy może mieć wpływ na pojawienie się zaburzeń.
„Sytuacji urazowej towarzyszą negatywne emocje i dochodzi do uogólnienia przekonań i myśli. Np. >>inni są źli<>ja jestem zły<>nie nadaję się<>nie dam rady<>ciągle robię wszystko źle<>inni są stworzeni do tego, żeby mi szkodzić, dokuczać, dręczyć mnie<<. Takie myślenie działa jak trucizna i bardzo utrudnia zbudowanie umiejętności konstruktywnego postępowania w relacjach społecznych. Na bazie tych uogólnionych negatywnych przekonań i emocji takie dzieci automatycznie zachowują się destruktywnie, a zaburzone zachowanie dotyczy zarówno relacji z rówieśnikami, jak i z dorosłymi” – wyjaśnia psycholog Aleksandra Skirgiełło ze Strefy Wsparcia Pedagoga.
Niektóre dzieci wykazują złośliwe zachowania wobec innych, wyżywając się na nauczycielu lub swoich rówieśnikach. Mogą wyrażać swoją złość werbalnie lub fizycznie. Często objawia się to też w postaci samookaleczania, niszczenia własnych rzeczy lub bolesnego zachowania wobec samego siebie.
„Najczęściej przejawia niechęć do nauki, brak zainteresowania i ciekawości poznawczej – bo jak tu się uczyć, gdy mam tyle silnych negatywnych emocji, które każą mi uciekać, bronić się, uderzyć, kombinować, zachować się tak, żeby się uratować. Jak mam się wtedy zajmować literkami czy dodawaniem, kiedy ja walczę tu i teraz o mój byt. To często jest na skraju absurdu, bo wiąże się z projektowaniem emocji, które powstały w danej sytuacji” – tłumaczy psycholożka.
Dziecko, które wyraża bunt przeciwko otaczającemu je środowisku, może zostać docenione w innych okolicznościach. Dziecko może wykazywać się aktywnością i zaangażowaniem w zajęciach poza szkołą, w których może spotkać się z życzliwością i zrozumieniem.
Trudne zachowanie dziecka może nie być wynikiem zaniedbań rodzicielskich ani nie wynikać z jego celowego postępowania. Zaburzenia zachowania mogą być też skutkiem innych czynników, takich jak stres, nieodpowiednie warunki życiowe, lub trudne doświadczenia w przeszłości.
„Nie zapominajmy, że najczęściej ono bardzo cierpi i to ono przede wszystkim jest w bardzo trudnej sytuacji, choć może się wydawać, że cierpi tylko otoczenie” – zwraca uwagę Aleksandra Skirgiełło.
ADHD i ODD mają wiele wspólnych cech. Z jednej strony są to trudności z koncentracją, z którymi mierzy się osoba z ADHD, a z drugiej strony trudności z regulacją emocji, z którymi mierzy się osoba z ODD. W wielu przypadkach te dwa zaburzenia występują razem, tworząc trudne wyzwanie dla dziecka i jego rodziny.
ADHD i ODD mogą występować razem, a ich wspólne cechy mogą stanowić poważne wyzwanie dla dziecka i jego rodziny. Osoby, u których występuje ten zespół, często mają trudności z koncentracją, a także z samoregulacją i kontrolowaniem emocji. W konsekwencji zachowują się w sposób, który może być denerwujący dla otoczenia, prowadząc do odrzucenia i braku zrozumienia.
Dlatego ważne jest, aby z jednej strony zapewnić dziecku wsparcie w procesie adaptacji do szkoły, a z drugiej – żeby szkoła i rodzice dawali dziecku odpowiednie wsparcie, rozumiejąc, że ADHD i ODD mogą występować razem i że dziecko potrzebuje specjalnego traktowania.
„Pamiętajmy, że dziecko z ADHD ma zwykle problemy z uwagą, nadruchliwością i impulsywnością, a to są charakterystyczne cechy zespołu hiperkinetycznego, które utrudniają prawidłowe budowanie relacji. Bo gdy dziecko nie słucha swojego kolegi czy osoby dorosłej, wygląda, jakby olewało. Gdy ma nadruchliwość, ale pod wpływem nacisków ugrzeczni się, mogą pojawić się u niego tiki, zaburzenia lękowe” – ostrzega psycholożka.
Impulsywność może wywoływać u dziecka skłonność do błędnych, nieodpowiednich zachowań, które nie są tolerowane przez jego rówieśników i dorosłych. Niemniej jednak, nie jest to jedynie próba zwrócenia na siebie uwagi. Dziecko po prostu potrzebuje odpowiednich warunków, aby się rozwijać, a jego brak może doprowadzić do problemów wychowawczych.
Impulsywność może skutkować nieodpowiednimi zachowaniami, które nie są akceptowane przez otoczenie. Jednakże, wynika to najczęściej z braku właściwych warunków do rozwoju i wyrażenia siebie, a nie jest próbą zwrócenia na siebie uwagi. Dziecko potrzebuje odpowiedniego otoczenia, które pomoże mu w osiągnięciu prawidłowego rozwoju.
„Jeżeli jedynym sposobem wymuszania na nim dobrego zachowania, jest wpisywanie uwag, zaczyna wchodzić w rolę czarnej owcy – uwagi nie działają, jest ich coraz więcej, narasta frustracja i te zachowania jeszcze bardziej eskalują. A jeśli nadludzkim wysiłkiem rodzic czy otoczenie stłumi to dziecko, pojawią się zaburzenia lękowe, depresja, być może próby samobójcze. Więc, niestety, żadna z tych dróg nie jest dobra. Temu dziecku należy się od nas wsparcie i zrozumienie” – uważa Aleksandra Skirgiełło.
Aby dokonać różnicowania pomiędzy obydwoma zaburzeniami, trzeba najpierw zrozumieć, że zaburzenia uwagi można określić jako trudności w koncentracji lub nadmierne ruchliwości, które są zazwyczaj niezależne od zamierzonego zachowania. Natomiast zaburzenia zachowania charakteryzują się nieadekwatnymi reakcjami, które są zgodne z celowymi działaniami i przejawiają się w postaci agresywnych zachowań.
Rozpoznanie różnic pomiędzy obydwoma zaburzeniami wymaga od rodziców lub opiekunów, aby zbadać sytuacje, w których takie zachowania występują i zidentyfikować znaczące czynniki, które wpływają na nie. W ten sposób można postawić diagnozę odpowiedniego zaburzenia i zastosować skuteczne metody leczenia.
Dobrym pomysłem jest również zasięgnięcie porady specjalisty, który pomoże w podejmowaniu właściwych decyzji dotyczących leczenia. Lekarz może określić metody terapeutyczne, które pomogą w leczeniu dziecka i zapobiegną wystąpieniu kolejnych zaburzeń zachowania lub uwagi.
Różnicowanie obydwu zaburzeń wymaga od rodziców i opiekunów zapoznania się z objawami obu problemów oraz wyciągnięcia wniosków z sytuacji, w których dziecko wykazuje nieodpowiednie zachowanie. Ponadto, należy skontaktować się z lekarzem, aby uzyskać specjalistyczną poradę i zastosować właściwe metody leczenia.
Niemniej jednak, dzieci z ADHD często nie są świadome, że ich zachowania mogą powodować ból czy cierpienie innych. Przez to, że mają problemy z koncentracją, trudności z kontrolą emocji i niski poziom samokontroli, ich reakcje mogą być nieadekwatne do sytuacji i prowadzić do nadmiernej złości lub przesadnego buntu. Ważne jest, aby dostrzec i zrozumieć, że za takim zachowaniem kryje się bardziej złożony problem.
Nadpobudliwość, jeśli nie jest odpowiednio leczona, może prowadzić do powikłań. Według badań dr Anety Borkowskiej z Zakładu Psychologii Klinicznej i Neuropsychologii UMCS w 2008 roku, aż od 30 do 76 procent dzieci z ADHD wykazywało tendencje do buntowniczych i opozycyjnych zachowań (ODD). Dodatkowo, w porównaniu do dzieci zdrowych, dzieci z nadpobudliwością przejawiały istotnie częściej objawy zachowań agresywnych, niedostosowania społecznego oraz z trudnościami w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych.
Diagnoza ADHD i/lub zaburzeń lękowych może skutkować poważnymi konsekwencjami dla rozwoju dziecka, takimi jak deficyty poznawcze, trudności z nauką, problemy społeczne, zwiększone ryzyko naruszania prawa, uzależnienia, a nawet samobójstwa. Młodzi ludzie, którzy zmagają się z tymi problemami, mogą czuć się bezradni i odrzuceni i takie poczucie może doprowadzić do myśli samobójczych.
„U dziecka, które otrzymuje odpowiednie wsparcie ze strony nauczyciela, rodziców, kolegów, zachowania opozycyjno – buntownicze w kontekście ADHD nie będą się pojawiać. Nie zawsze można jednak na to liczyć. Włączenie leków przy ADHD często zmniejsza ryzyko wystąpienia zachowań opozycyjno-buntowniczych. Decyzja zawsze powinna być podejmowana indywidualnie w oparciu o deficyty nie tylko samego dziecka ale i społeczeństwa, otoczenia, w jakim przebywa” – uważa Aleksandra Skirgiełło.
Zapewnienie dziecku wsparcia oraz uznania i akceptacji jest najważniejszym krokiem w leczeniu zaburzeń zachowania. Bliskie relacje, zrozumienie i wsparcie jest kluczem do sukcesu. Poprzez odpowiednie wsparcie, dzieci będą w stanie rozwinąć swoją samoświadomość i zrozumieć, które z ich zachowań są niepożądane.
Odpowiednie wsparcie jest niezbędne w leczeniu zaburzeń zachowania. Zamiast skupiać się na lekach, rodzice, opiekunowie i terapeuci powinni zapewnić dzieciom wsparcie i zrozumienie. Bez tego, leczenie może być nieskuteczne i nie osiągniemy pożądanego efektu.
Poprzez wsparcie, dzieci będą w stanie skupić się na pozytywnych aspektach swojego zachowania i nauczyć się, jak kontrolować i zmieniać swoje negatywne zachowania. Ważne jest, aby wszyscy otaczający dziecko ludzie byli zaangażowani w proces leczenia i pomagali dziecku w jego rozwoju i zmianie.
Wsparcie i akceptacja to klucz do sukcesu w leczeniu zaburzeń zachowania. Zapewnienie dziecku wsparcia, zrozumienia i akceptacji jest niezbędne do osiągnięcia pożądanego efektu. Bez tego, leczenie może okazać się nieskuteczne.
Druga droga, to skupienie się na zrozumieniu tego, co kieruje złym zachowaniem dziecka. Trzeba poświęcić czas i wysiłek, by znaleźć przyczynę, dlaczego dziecko się tak zachowuje. To może być coś takiego, jak lęk, gniew lub zaburzenia uwagi. Wyjaśnienie tego może pomóc rozwiązać problem i zapobiec jego powtórzeniu.
Odpowiedzią na brzydkie zachowania dziecka powinno być wnikliwe zrozumienie tego, co kieruje jego złym postępowaniem. Poprzez wysiłek i poświęcenie czasu, rodzice będą mogli zobaczyć, czy ich dziecko cierpi na lęk, frustrację, zaburzenia uwagi lub inne trudności. Dzięki temu będą w stanie wyjaśnić źródło złego zachowania i podjąć skuteczne kroki, by je zapobiec w przyszłości.
Rodzice powinni dostrzegać i wyrażać aprobatę dla starań dziecka, nawet tych najdrobniejszych. Gdy dziecko wykonuje dobrze jakąś czynność, należy je pochwalić – to pomoże mu wzmocnić wiarę w siebie i w swoje umiejętności.
Każdy rodzic wie, że pochwały są ważnym elementem wychowania. Jednak w sytuacji trudnych dla dziecka, to właśnie one są jeszcze bardziej istotne. W takich momentach, warto zauważyć, że dziecko pomimo trudnych sytuacji, nadal się starze i szuka rozwiązań. Dlatego, należy docenić jego wysiłek i wyrazić aprobatę.
Używanie pochwał jako narzędzia wychowawczego jest kluczem do osiągnięcia sukcesu w pracy z dzieckiem lub nastolatkiem. Prawdziwa pochwała może być silnym sposobem na wzmocnienie pozytywnego zachowania i pomóc wyjść poza utarte wzorce. Zamiast koncentrować się na negatywnym zachowaniu, skupmy się na tym, co dobre i pozytywne, aby wzmocnić pozytywne wyniki. Wzmacniając te wyniki, pomagamy dziecku lub nastolatkowi rozwinąć swoje umiejętności, wiedzę i wyobraźnię, aby stać się osobą, z której jesteśmy dumni.
„Czasem wydaje się, że nie ma za co pochwalić. Kiedyś miałam pod opieką chłopca, który wbił koledze ołówek w łokieć. Był tak szybki, że nikt tego nie zauważył. I w końcu ten chłopiec przyznał się, że on to zrobił, chociaż nikt na niego nie wskazał. I to już jest wystarczające, żeby go pochwalić: >>Super, że się przyznałeś, widzę, że wiesz dobrze, że to nie było dobre, cieszę się, że przyszedłeś i nie ukrywałeś się mimo, że nikt tego nie widział<>Może pokażesz mi, jak tańczysz?<<. I nagle zaszła w niej jakaś zmiana, jakby była zaczarowana. Wcześniej była złośliwa, wulgarna, potrafiła kopnąć dorosłego, napluć na niego, wyzywać, nagle trzasnąć drzwiami, uciekać, a gdy tańczyła, przechodziła transformację. Ważne było dla niej, aby mieć widownię, kogoś kto dostrzeże, że jest w tym tańcu świetna, kto to doceni, pochwali. I ten taniec stał się przyczyną jej zmian” – mówi Aleksandra Skirgiełło.
Zwracając uwagę na tzw. wyspy kompetencji w kontekście dzieci, można odkryć ich szczególny talent, pasję, umiejętność lub zachowanie, w które wkładają wysiłek. Przykładowo, jedno dziecko może być mistrzem w grze w karty, inne w majsterkowaniu, a jeszcze inne w grze na gitarze. Poprzez dostrzeganie tych wysp kompetencji można wpłynąć na zmianę – wzmocnienie pozytywnego obrazu dziecka, budowanie bezpiecznej, wspierającej relacji, pokazanie, że dorośli są jego sprzymierzeńcami.
Aby w pełni wykorzystać potencjał wysp kompetencji, istotne jest zapewnienie dzieciom odpowiedniego wsparcia i pomocy. Pozwoli to dzieciom na rozwój ich umiejętności i zachowań, a także wzmocni ich poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu. W ten sposób można stworzyć korzystny klimat do rozwoju dziecka i wspierania jego przyszłych sukcesów.
Aby tworzyć dobro, trzeba:
- dbać o otoczenie,
- pokazywać i uczyć innych jak doceniać, szanować i dbać o otoczenie,
- uczyć szacunku i przestrzegania zasad,
- pokazywać, że życzliwość i dobre relacje są ważne,
- kontynuować wysiłki w celu dalszego wzmacniania dobroci.
Jak powstrzymać destrukcję
Powstrzymanie destrukcji wymaga wdrożenia wielu czynników, w tym:
- rozmowy i wyjaśnienia z dzieckiem w kwestii niewłaściwego zachowania,
- wyrażanie swojego sprzeciwu wobec pewnych działań,
- ustalanie norm i zasad postępowania,
- ilościowa i jakościowa informacja o konsekwencjach wynikających z danego zachowania,
- uczenie dziecka naprawiania wyrządzonej szkody.
Jak tworzyć dobro
Tworzenie dobra wymaga przestrzegania kilku zasad, takich jak:
- dbanie o otoczenie,
- promowanie i uczenie innych doceniania, szanowania i dbania o otoczenie,
- uczenie szacunku i przestrzegania zasad,
- wyraźne wskazywanie, że życzliwość i dobre relacje są ważne,
- ciągłe wspieranie dobroci.
Aby w pełni wykorzystać potencjał dziecka i pomóc mu w rozwoju, ważne jest, aby dostrzegać i wspierać pozytywne zachowania, a także stosować pochwały opisowe. Należy również rozwijać mocne strony dziecka oraz tworzyć nowe sytuacje, w których będzie miało okazję wykazać się.
Pochodzenie informacji: pap-mediaroom.pl
