Praca zdalna to niezwykła możliwość, która pozwala na wykonywanie obowiązków w miejscach wskazanych przez pracownika i uzgodnionych z pracodawcą, w tym np. w miejscu jego zamieszkania. Zależy ona od rodzaju pracy, infrastruktury technicznej, warunków lokalowych oraz od poziomu kompetencji cyfrowych pracownika.
Praca zdalna, która wcześniej postrzegana była jako luksus, w czasie pandemii stała się niezbędnością, a teraz jest wybierana jako świadomy wybór w Polsce.
Raporty dotyczące aktywności gospodarczej mieszkańców Polski wskazują, że w drugim kwartale 2023 r. około 14% (2 366 tys.) wszystkich osób zatrudnionych wykonywało zwykle lub czasami swoją pracę w domu. Praca zdalna, bez uwzględniania miejsca jej wykonywania, była wykonywana przez 7,4% (1 246 tys.) pracowników. Rozpowszechnienie tego typu pracy zależy od wieku pracowników: 9,6% pracujących w wieku 35-44 lat oraz 3,1% pracujących w wieku 55-64 lat wykonywało pracę w formie zdalnej zwykle lub czasami.
Kodeks pracy określa wymagania dotyczące pracy zdalnej oraz precyzuje obowiązki pracownika i pracodawcy. Z analizy zawodów, w których praca zdalna jest najbardziej popularna, wynika, że jest to praca umysłowa, do której niezbędne są komputery i inne urządzenia elektroniczne. Aby zapewnić bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników, korzystających z monitorów ekranowych, obowiązują Dyrektywa Rady z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe oraz Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Wykonywanie pracy zdalnej wiąże się z koniecznością zapewnienia sobie odpowiednich narzędzi i warunków do wykonywania zadań. Należy zadbać o to, aby stanowisko pracy było wyposażone w odpowiednie urządzenia, które umożliwią wykonywanie pracy w sposób zgodny z zasadami ergonomii. Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi wykonującemu pracę zdalną narzędzia i materiały niezbędne do wykonywania zadań. Pracownik z kolei powinien mieć świadomość jak ważne jest zadbanie o zdrowie poprzez przestrzeganie wytycznych dotyczących czasu pracy i przerw oraz właściwe przygotowanie stanowiska pracy.
Aby zachować zgodność z zasadami ergonomii, stanowisko pracy musi być wyposażone w odpowiednie meble i sprzęt. Biurko powinno być dostosowane do wzrostu użytkownika i wyregulowane w odpowiedniej wysokości, a monitor, klawiatura i mysz muszą być odpowiednio ustawione. Krzesło powinno mieć regulowane siedzisko, oparcie i podłokietniki. Do dyspozycji pracownika powinien być też uchwyt na dokumenty i podnóżek, jeśli zachodzi taka potrzeba. Prawidłowo zorganizowane stanowisko pracy jest niezbędne, aby uniknąć nadmiernego obciążenia mięśni i wzroku oraz zminimalizować możliwość wystąpienia zagrożenia dla pracownika.
Laptopy, które wyewoluowały z myślą pracy w podróży, z powodzeniem wykorzystywane są także do długotrwałej pracy. Aby jednak stworzyć ergonomiczne stanowisko pracy, warto zaopatrzyć się w dodatkową, standardową klawiaturę i mysz oraz podstawkę lub monitor ekranowy, aby ekran laptopa znalazł się na odpowiedniej wysokości. Laptopy o przekątnej ekranu 17” są na tyle duże, że wystarczająco wysoko uniesiony ekran nie stwarza problemu z pozycją ciała. Należy jednak wziąć pod uwagę, że małe wymiary klawiatury oraz panel dotykowy stanowią dodatkowe obciążenie dla naszego układu mięśniowo-szkieletowego. Zaleca się zatem podłączenie zewnętrznej klawiatury, myszy oraz monitora, zwłaszcza w przypadku laptopów o ekranie mniejszym niż 15”. Dzięki temu, zminimalizujemy obciążenie wzroku oraz unikniemy bólu karku i pleców powodowanego nieodpowiednią pozycją ciała.
Aby zachować zdrowie fizyczne i psychiczne podczas pracy zdalnej, dobrze jest skrupulatnie kontrolować czas pracy oraz efektywnie nim zarządzać. Jeśli to możliwe, warto wykonywać prace związane z obsługą monitorów ekranowych w przemiennym rytmie z zadaniami niezwiązanymi z używaniem komputera/laptopa. Aby przerwy w przypadku pracy zdalnej przyniosły korzyści dla zdrowia, należy ustalić optymalny harmonogram przerw, ich częstotliwość i długość. Czas przerwy powinien być wliczany do czasu pracy, zaś samo wypełnianie jej powinno polegać na aktywnościach niezwiązanych z używaniem komputera/laptopa – takich jak ćwiczenia fizyczne, spacer po mieszkaniu czy patrzenie w dal. Przerwy te mają na celu zapobieganie zmęczeniu i obciążeniu statycznemu układu ruchu, a także ograniczeniu zmęczenia narządu wzroku.
Jeśli chodzi o zdrowie, pracowanie do późnych godzin wieczornych, a także odkładanie pójścia spać na późniejszą porę – szczególnie w dni wolne – nie jest wskazane. Stosowanie takich praktyk może skutkować krótszym i gorszym snem, zmniejszoną czujnością, spowolnieniem procesów myślowych, obniżeniem zdolności psychomotorycznych oraz większą ilością popełnianych błędów. Z kolei długotrwałe korzystanie z ekranów urządzeń elektronicznych wystawia nas na działanie światła niebieskiego, które przesuwa nasz naturalny rytm dobowy, powodując brak senności i pogarszając jakość i długość snu. Takie zaburzenia harmonogramu aktywności/snu mogą wywołać dług czasowy, wpływając na wzrost poziomu hormonów stresu, zwiększenie częstości skurczów serca, obniżenie poziomu HDL cholesterolu, wzrost poziomu trójglicerydów oraz insulinooporność. W przypadku osób, u których występuje częste weekendowe odchylenie od normalnego rytmu snu, te skutki są szczególnie wyraźne.
Aby zapewnić optymalny poziom zdrowia pracowników, wykonywanie pracy zdalnej powinno iść w parze z dobrą ergonomią stanowiska pracy i odpowiednim zarządzaniem czasem. Pracownicy powinni mieć wyraźnie określone godziny pracy, a także wykonywać aktywne przerwy, aby zmniejszyć obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego i narządu wzroku. Dodatkowo, powinni oni wykorzystywać różne formy technologii, aby wzbogacić swoje doświadczenie oraz swobodnie przeplatać czynności wykonywane z i bez nich.
Centrum Konsultacyjne Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi zaprasza pracodawców, pracowników oraz osoby zainteresowane tematyką zdrowia w pracy do skorzystania z bezpłatnych konsultacji ekspertów. Oferta obejmuje fizjologię pracy i ergonomię, promocję zdrowia oraz medycynę pracy. Więcej szczegółów, w tym pełną listę tematów oraz formularz rejestracyjny, znajduje się na stronie internetowej projektu www.pracanazdrowie.pl.
Aby uzyskać najnowsze informacje dotyczące zdrowego trybu życia i pracy, warto regularnie odwiedzać strony www.pracanazdrowie.pl oraz www.imp.lodz.pl, na których znajduje się szeroki zakres materiałów edukacyjnych i narzędzi, a także zaproszenia do udziału w wydarzeniach organizowanych przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.
1. Magdalena Janc, Kinga Polańska i Teresa Makowiec-Dąbrowska z Zakładu Środowiskowych i Zawodowych Zagrożeń Zdrowia mają przyjemność przedstawić badania opracowane przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.
2. Informacje pochodzące z tego badania są dla nas bardzo ważne i dzięki nim możemy lepiej zrozumieć sytuacje dotyczące zdrowia publicznego.
3. Dzięki tej wiedzy będziemy w stanie lepiej zabezpieczyć społeczeństwo przed zagrożeniami środowiskowymi i zawodowymi. Przedstawiamy Państwu zdjęcie Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.
Informacja dystrybuowana przez: pap-mediaroom.pl
