Skuteczność leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) u dzieci i młodzieży, dotkniętych nią w około 2% przypadków, zależy głównie od przywrócenia równowagi biologicznej w ich ośrodkowym układzie nerwowym. Bezpieczną farmakoterapię można zastosować w celu osiągnięcia tego celu. Niestety, jedyny preparat rekomendowany przez światowe towarzystwa naukowe do monoterapii epizodu depresji w przebiegu ChAD u najmłodszych pacjentów wciąż czeka w Polsce na refundację.
Choroba afektywna dwubiegunowa to zaburzenie charakteryzujące się skrajnymi wahaniami nastroju, które obejmują depresję i hipomanię, czyli stan nadmiernego i nieuzasadnionego podniecenia. Wczesna diagnoza i skuteczne leczenie są kluczowe dla zdrowia i komfortu pacjenta. ChAD może pojawić się w każdym wieku, ale zazwyczaj pierwsze objawy pojawiają się w późnym okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości, częściej w postaci epizodów depresji niż hipomanii.
„Bardzo często powtarzam, że pierwszymi i najważniejszymi diagnostami są osoby dorosłe, mające codzienną styczność z nastolatkiem: rodzice, opiekunowie, nauczyciele. Zaalarmowani zmianą jego zachowania, impulsywnością czy pogorszeniem wyników w nauce, powinni nie bać się zgłaszać do specjalistów. Zdecydowanie lepiej się pomylić, niż przeoczyć bardzo poważny problem medyczny” – tłumaczy dr Aleksandra Lewandowska, krajowa konsultant w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży.
Życie z chorobą afektywną dwubiegunową wymaga stałej czujności i świadomości konieczności odpowiedniego leczenia, aktywności fizycznej, snu i rutyny. Nieprzestrzeganie tych zasad może prowadzić do negatywnych reakcji emocjonalnych, które mogą być mylone z objawami choroby.
Osoby z ChAD często zastanawiają się, które z ich emocji są naturalne, a które są wynikiem zaburzeń. Ważne jest, aby umieć odróżnić między nimi i odpowiednio reagować na sygnały swojego organizmu.
„Wahania nastroju i zmiany w zachowaniu powodują, że osobom z diagnozą choroby afektywnej dwubiegunowej może być trudniej utrzymać stabilne relacje. Dodatkowo nadal utrzymują się liczne uprzedzenia i błędne przekonania związane z zaburzeniami i chorobami psychicznymi, co może utrudniać otwarte szukanie pomocy” – zaznaczają Urszula Szybowicz i dr Katarzyna Gustavsson z Fundacji Nie Widać Po Mnie, zajmującej się psychoedukacją w zakresie zdrowia psychicznego.
„Jeśli lekarz błędnie włączy farmakoterapię depresji, to niestety konsekwencje są bardzo poważne: dochodzi wówczas do nasilenia objawów związanych z chorobą afektywną dwubiegunową. Nieadekwatne czy opóźnione leczenie wiąże się także z pogorszeniem jakości życia, a także gorszą współpracą z pacjentem i rodziną” – wyjaśnia dr Aleksandra Lewandowska.
Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej wymaga stałego wsparcia, zarówno psychospołecznego, jak i farmakologicznego.
Celem farmakologicznego leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej jest normalizacja procesów przekaźnictwa w mózgu, takich jak dopaminergiczny, noradrenergiczny i glutaminergiczny. Bez osiągnięcia remisji lub znacznej redukcji objawów, trudno jest skutecznie działać na poziomie psychospołecznym.
Z szacunków wynika, że zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, psychoza czy choroba afektywna dwubiegunowa, dotykają codziennie od 3 do 5 proc. ogólnej populacji oraz około 2 proc. dzieci i młodzieży. Przez wiele lat te schorzenia były lekceważone i obarczone stygmatem, podczas gdy pacjenci cierpiący na nie mają takie samo prawo do uniknięcia trudności z diagnozą oraz dostępu do skutecznego leczenia opartego na najnowszej wiedzy medycznej, jak wszyscy inni.
Niemniej jednak, młodzi pacjenci w Polsce, pomimo trafnej i szybkiej diagnozy, napotykają olbrzymi problem, ponieważ skuteczny lek na epizody depresji u dzieci nie jest refundowany w naszym kraju.
Jest to jedyny preparat zarejestrowany przez FDA, który zawiera cząsteczkę czynną lurazydon, rekomendowany przez towarzystwa naukowe do leczenia epizodów depresji w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej już od 10. roku życia. Odróżnia go najmniejsze ryzyko objawów niepożądanych, ze względu na minimalny wpływ na przyrost masy ciała oraz układ sercowo-naczyniowy.
Obecnie refundacja obejmuje kilka preparatów stosowanych w epizodach maniakalnych oraz epizodach mieszanych, jednak żaden z nich nie jest przeznaczony do stosowania w epizodach depresji u pacjentów młodzieżowych w przebiegu ChAD, czyli na etapie, kiedy „włączenie” farmakoterapii jest bezwzględnie wskazane. Niestety, cena preparatu zawierającego lurazydon jest zbyt wysoka dla większości rodzin, mimo zaleceń psychiatrów.
„W przypadku dorosłych pacjentów w leczeniu epizodów depresji w chorobie afektywnej dwubiegunowej mamy jeszcze kilka preparatów, które są rekomendowane, mają rejestrację i refundację. W przypadku dzieci jednak takie alternatywy po prostu nie istnieją” – dodaje krajowa konsultant w dziedzinie psychiatrii dziecięcej i młodzieżowej.
Warto zauważyć, że preparat ten został zarejestrowany w Unii Europejskiej i objęty refundacją przez polski Fundusz, jednak tylko w przypadku leczenia schizofrenii u dzieci od 13. roku życia. W Stanach Zjednoczonych jest powszechnie stosowany w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej. Polscy lekarze i pacjenci z ChAD apelują o rozszerzenie dostępności tego leku w Polsce.
„Pomimo postępu w ostatnich latach Polska wciąż ma obszary wymagające poprawy, jeśli chodzi o sytuację osób cierpiących na ChAD. Przede wszystkim chodzi o kwestię innowacji w leczeniu, które wciąż są w naszym kraju dostępne z opóźnieniem lub w ograniczonym zakresie” – ocenia dr Katarzyna Gustavsson.
Specjaliści zgodnie podkreślają, że każdy pacjent powinien mieć równy dostęp do skutecznego leczenia, niezależnie od miejsca zamieszkania, sytuacji finansowej czy wieku. Rozpoczęcie terapii farmakologicznej w młodym wieku to inwestycja w zdrową i stabilną dorosłość. Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej, przypadający na 30 marca, jest doskonałą okazją do zwrócenia uwagi na potrzeby nawet najmłodszych pacjentów.
Według ekspertów, kluczowym elementem skutecznego leczenia jest równy dostęp do terapii niezależnie od regionu zamieszkania, zamożności czy wieku pacjenta. Początek leczenia farmakologicznego w młodym wieku to inwestycja w zdrową i pełną życia dorosłość. 30 marca, Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej, jest doskonałą okazją do zwrócenia uwagi na potrzeby nawet najmłodszych pacjentów.
„Środowisko lekarskie nieustannie apeluje o zniesienie barier prawnych i finansowych, uniemożliwiających większości rodzin borykających się z ChAD dostępu do odpowiedniej terapii” – konkluduje dr Aleksandra Lewandowska.
Pochodzenie wiadomości: pap-mediaroom.pl
