Palenie papierosów jest silnie związane z chorobami psychicznymi, ponieważ nikotyna może wpływać na poprawę funkcji poznawczych. Jednak wpływ tytoniu na leczenie chorób psychicznych jest negatywny, ponieważ pogarsza efekty leczenia. W związku z tym ważne jest, aby zastanowić się, jak można zminimalizować zagrożenia związane z paleniem papierosów w przypadku osób chorujących na choroby psychiczne.
Podczas marcowej konferencji „Kompleksowe podejście do leczenia schizofrenii”, wyrażono zaniepokojenie dotyczące uzależnienia od nikotyny osób z zaburzeniami psychicznymi. Długość trwania życia pacjentów ze schizofrenią jest zdecydowanie niższa niż u osób bez tej diagnozy, a występowanie chorób takich jak nadciśnienie, hiperlipidemia i cukrzyca typu 2 jest w tej grupie wyższe. Palenie papierosów wpływa negatywnie na ich stan zdrowia, dlatego wprowadzenie działań prewencyjnych w tej kwestii jest niezwykle ważne.
Badania wskazują, że istnieje powiązanie między inicjowaniem palenia tytoniu a predyspozycjami genetycznymi dotyczącymi zaburzeń psychicznych. Dzięki tym badaniom dowiedziono, że te same warianty genów decydują zarówno o predyspozycji do rozpoczęcia palenia papierosów, jak i do rozwoju niektórych zaburzeń psychicznych. W związku z tym osoby, które wcześniej rozpoczęły palenie tytoniu, mają większe szanse na wystąpienie schizofrenii w porównaniu do osób, które zaczęły palić w późniejszym wieku.
Współczesna medycyna i psychologia podejmują coraz to nowsze kroki, aby skuteczniej zapobiegać paleniu osób z zaburzeniami psychicznymi. Modyfikacja zachowania, terapia zastępcza nikotynowa, edukacja zdrowotna i wiele innych metod stanowią niezbędne narzędzia w walce z nałogiem.
Wraz z rozwojem terapii, bezpieczne i skuteczne strategie leczenia są coraz lepiej dostosowywane do potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. W szczególności skupia się na programach stymulacyjnych, które mają na celu zmniejszenie poziomu palenia poprzez wsparcie w ograniczeniu i ostatecznie zaprzestaniu działań związanych z nałogiem.
„Subiektywnie więc ci pacjenci mogą czuć się lepiej „po papierosie” dlatego że intensyfikują w ten sposób metabolizm leków psychotropowych, w szczególności leków przeciwpsychotycznych. Odczuwają w związku z tym mniej działań niepożądanych, ale jednocześnie efekty terapeutyczne leków, na które liczymy, są mniejsze” – mówi prof. Marcin Wojnar Kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrycznej WUM.
Błędne koło
Badania wykazały, że palenie tytoniu może zwiększać zachowania lękowe i depresyjne. Osoby palące papierosy są bardziej narażone na wystąpienie zaburzeń lękowych lub depresji w porównaniu do osób niepalących.
Badania wykazały, że nałogowe palenie papierosów wyraźnie pogarsza przebieg zaburzeń dwubiegunowych. Pacjenci, którzy palą papierosy, są bardziej narażeni na częstsze nawroty, dłuższe epizody, krótsze remisje i szybciej postępujące u nich deficyty poznawcze. Skutkuje to skróceniem przewidywanego czasu życia tych osób.
„Wydaje się, że gdybyśmy zabronili naszym pacjentom palić w oddziałach psychiatrycznych, to automatycznie wzrósłby poziom agresji i niepokoju, a tak przynajmniej część tych zachowań jest rozładowanych przez wspólne chodzenie do palarni. Jednak to nie są naukowo potwierdzone dane – z tego punktu widzenia nie ma żadnych uzasadnionych przeszkód do tego, aby w trakcie hospitalizacji psychiatrycznej równocześnie lecz uzależnienie od nikotyny” – mówi prof. Wojnar.
Do tej pory trudno było znaleźć skuteczne metody radzenia sobie z uzależnieniem od nikotyny w trakcie hospitalizacji/leczenia ostrej fazy choroby. Wielu psychiatrycznych pacjentów pomimo wielu prób, nie może się wyzwolić od nałogu palenia papierosów.
Potrzeba nowych metod leczenia uzależnienia
Istnieje zatem zapotrzebowanie na skuteczne metody, które pozwoliłyby osobom z zaburzeniami psychicznymi wyeliminować uzależnienie od nikotyny. Takie metody powinny uwzględniać indywidualne potrzeby, stan zdrowia i umiejętności, aby zapewnić jak najlepsze efekty.
Konieczność wsparcia
Konieczne jest zatem zapewnienie wsparcia osobom zmagającym się z nałogiem palenia, aby mogły one skutecznie zwalczyć uzależnienie od nikotyny. Zanim zostaną wprowadzone nowe metody leczenia, ważne jest, aby zidentyfikować czynniki, które utrudniają pacjentom z zaburzeniami psychicznymi powstrzymanie się od palenia.
Polskie Towarzystwo Psychiatryczne zaleca, by lekarze oferowali osobom uzależnionym od tytoniu kompleksowe leczenie. Wybór strategii leczenia powinien uwzględniać farmakoterapię, psychoterapię lub leczenie skojarzone, a jego celem powinno być całkowite wyeliminowanie nałogu palenia.
„Ważne są tu dwie rzeczy: określenie siły uzależnienia biologicznego u danego pacjenta, bo to pomaga w doborze farmakoterapii, co jest szczególnie ważne w przypadku nikotynowej terapii zastępczej (NRT). I po drugie istotne jest określenie motywacji i gotowości do podjęcia zmiany w zakresie palenia papierosów, bo to pomaga w zaplanowaniu wsparcia psychoterapeutycznego” – mówi specjalista.
Leczenie farmakologiczne uzależnienia od nikotyny obejmuje szereg opcji terapeutycznych, wśród których wymienić można nikotynową terapię zastępczą, leki zarejestrowane w Polsce i leki dostępne bez recepty. Przy wyborze odpowiedniej metody leczenia, lekarz bierze pod uwagę intensywność uzależnienia, którą określa się na podstawie liczby papierosów dziennie i czasu, w jakim pacjent po obudzeniu sięga po pierwszego papierosa. Niemniej jednak, należy pamiętać, że nikotynowa terapia zastępcza może być przeciwwskazana u niektórych grup pacjentów, zwłaszcza z chorobami układu krążenia.
Uzależnienie od nikotyny można leczyć różnymi sposobami i dostępne są terapie farmakologiczne, takie jak nikotynowa terapia zastępcza, leki zarejestrowane w Polsce i leki dostępne bez recepty. Przed wyborem najskuteczniejszej metody leczenia, lekarz ustala na podstawie określonych kryteriów intensywność uzależnienia. Pamiętać jednak trzeba, że nikotynowa terapia zastępcza może mieć skutki uboczne i być przeciwwskazana w przypadku chorób serca.
Uzależnienie od nikotyny można leczyć za pomocą różnych terapii farmakologicznych, w tym nikotynowej terapii zastępczej, leków zarejestrowanych w Polsce i leków dostępnych bez recepty. Lekarz decyduje o tym, która z tych metod jest najbardziej odpowiednia po wcześniejszej ocenie intensywności uzależnienia pacjenta. Należy jednak pamiętać, że nikotynowa terapia zastępcza może mieć skutki uboczne i być przeciwwskazana u osób z chorobami serca.
Podczas konferencji eksperci wskazali, że stosowanie dostępnych leków, rodzaju psychoterapii, czy też konstelacji leków nie potrafi skutecznie leczyć uzależnienia od tytoniu u pacjentów chorych psychicznie. Wyniki połórocznej obserwacji wykazały, że zaledwie jedna czwarta pacjentów utrzymała abstynencję, natomiast po rocznej obserwacji wyłącznie od 3 do 8 procent pacjentów skutecznie rzuciło palenie tytoniu.
Aby zmniejszyć szkody zdrowotne związane z używaniem wyrobów tytoniowych, można zastosować podejście zaczerpnięte z leczenia innych uzależnień, takie jak uzależnienie od twardych narkotyków. W tym celu osobom uzależnionym od nikotyny oferuje się bezdymne produkty tytoniowe, które pozwalają zmniejszyć ich skutki uboczne. Takie podejście jest szczególnie przydatne w przypadku osób, którym inne metody leczenia okazały się nieskuteczne.
W 2019 roku, aby pomóc osobom uzależnionym od tytoniu i nikotyny w Polsce, Polskie Towarzystwo Chorób Cywilizacyjnych wprowadziło strategię redukcji poprzez szereg działań i inicjatyw.
„Ponieważ u naszych pacjentów często nie może być realizowana tradycyjna terapia antynikotynowa wobec pacjentów uzależnionych od nikotyny, którzy mają równoczesne zaburzenia psychiczne zaproponowaliśmy zmieniony algorytm postępowania. W zależności od tego jakie jest nasilenie objawów, jaki jest wgląd w naszych pacjentów, na ile współpracują z nami w tym procesie zaproponowaliśmy dwie ścieżki: tradycyjną, w oparciu o zalecenia światowe i Polskiego Towarzystwa Chorób Cywilizacyjnych oraz drugą, bardziej dostępną dla naszych pacjentów, strategię redukcji szkód. Te rekomendacje Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego są w trakcie publikacji w „Psychiatrii polskiej” i lada moment powinny się ukazać” – mówi prof. Marcin Wojnar.
Polskie Towarzystwo Psychiatryczne zaleca, aby leczenie uzależnienia od nikotyny było ściśle skoordynowane z leczeniem psychiatrycznym w jednym miejscu. Personel medyczny powinien być wyposażony w odpowiednią wiedzę na temat postępowania z osobami palącymi oraz metod leczenia uzależnienia od nikotyny. Środki publiczne systemu opieki zdrowotnej powinny pokrywać interwencje profilaktyczne, edukacyjne, terapeutyczne i leczenie farmakologiczne dostępne nieodpłatnie dla wszystkich pacjentów. Zaleca się stosowanie kompleksowego podejścia łączącego farmakoterapię z interwencją wzmacniającą motywację i terapią poznawczą-behawioralną, które zostaną dostosowane do możliwości i potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Strategia redukcji szkód powinna być włączona w leczenie pacjentów, którzy nie są w stanie zaprzestać palenia papierosów lub wykazują ograniczony wygląd chorobowy. W tym celu zaleca się stosowanie systemów podgrzewania tytoniu, jeśli jest to akceptowalne przez pacjenta oraz wybrane przez lekarza.
Aby dopasować postępowanie terapeutyczne w kierunku zaprzestania lub ograniczenia palenia tytoniu, należy uwzględnić indywidualny rodzaj zaburzeń psychicznych oraz nasilenie objawów psychopatologicznych.
Źródło informacji: pap-mediaroom.pl
