Polska dotychczas podejmowała silosowe i nieskoordynowane działania w walce z otyłością, co sprawiało, że pacjenci z tą chorobą byli niewidzialni dla podstawowej opieki zdrowotnej, pomimo że dotyczy to już 9 mln osób. Eksperci biją na alarm i apelują o krajową strategię, lokalne działania, dialog i zmiany legislacyjne, aby powstrzymać epidemię otyłości. Temat ten był przedmiotem dyskusji uczestników konferencji dialogu międzysektorowego „Stop epidemii otyłości w Polsce”.
11 czerwca w Warszawie odbyła się konferencja, podczas której zaprezentowano fragment raportu „Stop epidemii otyłości w Polsce” z założeniami strategii mającej na celu redukcję otyłości w całym kraju. Dokument został przygotowany przez ekspertów Partnerstwa na Rzecz Profilaktyki i Leczenia Otyłości oraz Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.
„To ambitny plan. Strategia będzie wymagała dekad – podkreśliła współautorka opracowania dr n. ekonom. Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego. Przywołała w tym kontekście cytat D.L. George’a: „Nie bójmy się jednego dużego kroku. Nie pokonasz przepaści dwoma małymi”. Dodała jednocześnie, że proponowany przez ekspertów plan strategiczny jest połączeniem małych kroków, wdrażanych w sposób skoordynowany.
Podczas konferencji odbyła się pierwsza w Polsce wielosektorowa debata, w której wzięli udział nie tylko klinicyści, naukowcy i przedstawiciele różnych resortów, ale także parlamentarzyści, przedstawiciele Rzecznika Praw Dziecka, organizacje pacjenckie, stowarzyszenia biznesowe oraz media.
Na konferencji odbyła się pierwsza w Polsce wielosektorowa debata, w której udział wzięli nie tylko klinicyści, naukowcy i przedstawiciele różnych resortów, ale także parlamentarzyści, przedstawiciele Rzecznika Praw Dziecka, organizacje pacjenckie, stowarzyszenia biznesowe oraz media.
Otyłość – wyzwanie dla polityki państwa
W Polsce otyczność dotyka ponad 9 mln ludzi, ale często pozostają oni niewidocznymi pacjentami w systemie zdrowia. Diagnoza otyłości trwa średnio 5 lat, a społeczeństwo często ją stygmatyzuje. Lekarzom brakuje wiedzy i narzędzi do diagnozowania otyłości, a refundowane badania nie obejmują istotnych badań. Dlatego ważne jest szkolenie personelu medycznego i zwiększanie świadomości społecznej na temat otyłości, która powoduje blisko 270 powikłań i skraca średnio życie o 4 lata.
„Otyłość to choroba, którą trzeba leczyć, nie stygmatyzować” – podkreślił wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny.
Minister podkreślił, że otyłość często nasila wiele chorób zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Dlatego resort pracuje nad programem pilotażowym dotyczącym tego problemu i jest otwarty na dialog. Podobne deklaracje złożyli także przedstawiciele innych ministerstw.
Minister zdrowia zaznaczył, że otyłość często przyczynia się do nasilenia różnych schorzeń zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Dlatego ministerstwo pracuje nad programem pilotażowym dotyczącym tego problemu i jest gotowe do dialogu. Podobne deklaracje złożyli również przedstawiciele innych resortów, takich jak Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Sportu i Turystyki oraz Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
„Chcemy otworzyć na aktywność fizyczną wszystkie szkoły po lekcjach oraz w weekendy, bo 70 proc. z nich jest po zajęciach lekcyjnych zamkniętych. W konkursie, który został ogłoszony, finansujemy stanowisko wuefisty, trenera lub animatora, który po zakończeniu lekcji mógłby prowadzić zajęcia sportowe. Przeznaczyliśmy na ten program 250 mln zł i mamy już 5 tys. Zgłoszeń” – przyznał wiceminister sportu i turystyki Piotr Borys.
Paulina Piechna–Więckiewicz, wiceministra edukacji, podkreśliła konieczność współpracy międzyresortowej. Przypomniała również, że od września w szkołach ma zostać wprowadzony nowy przedmiot – edukacja zdrowotna. Jej zdaniem, kształtowanie zdrowych postaw powinno rozpoczynać się od najmłodszych lat.
Inwestycja w leczenie otyłości
Specjaliści podkreślają, że leczenie otyłości jest inwestycją, która przyniesie widoczne oszczędności dopiero za kilka lub kilkanaście lat. Dlatego działania w tej kwestii powinny być podejmowane już teraz. Kluczową rolę odgrywa współpraca między różnymi sektorami, włączając w to samorząd, organizacje pozarządowe i biznes. Planowane jest opracowanie raportu zawierającego założenia krajowego planu strategicznego mającego na celu ograniczenie problemu otyłości w Polsce. Prognozy epidemiologiczne mówią same za siebie – do 2035 roku co trzeci mężczyzna i co czwarta kobieta w Polsce zmagać się będzie z otyłością. To zaś prowadzi do długich kolejek do specjalistów zajmujących się leczeniem powikłań otyłości. Eksperci ostrzegają, że kolejki te będą coraz dłuższe, a system ochrony zdrowia może doświadczyć kryzysu, jeśli odpowiednie kroki nie zostaną podjęte.
„Cukrzyca typu 2 jest klasycznym powikłaniem otyłości, a nie niezależną jednostką chorobową (…) Ponad połowa pacjentów z 11 mln z nadciśnieniem tętniczym to osoby, które mają nadciśnienie właśnie z powodu otyłości (…). 70 proc. kobiet, u których zachodzi konieczność wykonania endoprotezy stawu kolanowego, to kobiety z otyłością” – wskazał prof. Paweł Bogdański, past-prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości.
Specjaliści zaznaczają, że otyłość to problem na całe życie, zwłaszcza jeśli pojawi się w dzieciństwie. Prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, dr hab. n. med. Mariusz Wyleżoł, stwierdził nawet, że jeśli dziecko się nią zacznie, to już nigdy nie wyzdrowieje.
„Rozwój choroby otyłościowej nie jest wyborem jednostki, ale efektem tego, jak ukształtowaliśmy świat” – dodał.
„Nie rozpoznajemy otyłości u dzieci, bo lekarze w znacznej części nie używają siatek centylowych. Są uzupełniane do momentu robienia szczepień, czyli do szóstego, siódmego roku życia. Potem książeczka jest pusta. Potrzebne jest wsparcie lekarza rodzinnego. Tu jest ważna w systemie luka” – zaznaczył dr hab. n. med. Michał Brzeziński z Katedry i Kliniki Pediatrii, Gastroenterologii, Alergologii i Żywienia Dzieci Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
W trosce o zdrowie dzieci i młodzieży należy zacząć od regularnych pomiarów masy ciała, ponieważ otyłość jest problemem, który często pozostaje niewidoczny.
Widzimy wiele obszarów, które wymagają poprawy. Opieka nad pacjentami jest obecna, ale nieskuteczna i nieskoordynowana. Konieczne jest usprawnienie systemu i dostosowanie terapii do potrzeb pacjentów, ponieważ obecnie jest ona kosztowna i często nieobjęta refundacją. Dodatkowo, brakuje odpowiedniej legislacji w tej dziedzinie.
„Najbardziej efektywne działania to działania legislacyjne i to jest to, co realnie tylko parlamentarzyści mogą skutecznie zrobić. Skąd pieniądze (na opiekę nad osobami z otyłością – red.)? Mamy prawie 1,5 mld zł z tzw. podatku cukrowego. Tych środków jednak w ogóle nie widzimy. Wiemy, że one są, ale gdzie one tak naprawdę są lokowane? Zawsze pada odpowiedz, że na leczenie. Lecz precyzyjnej informacji brak. To powinny być pieniądze na efektywną prewencję. Natomiast pieniądze >>na leczenie<< każdy z nas przecież przekazuje w składce zdrowotnej” – podkreślił dr hab. n. med. Michał Brzeziński, Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Alergologii i Żywienia Dzieci Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Według dr hab. n. med. Karoliny Kłody, z Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej oraz Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, otyłość w opiece podstawowej staje się coraz bardziej widoczna, ale wciąż diagnozowana jest zbyt późno, często dopiero w momencie konieczności leczenia bariatrycznego. Lekarze rodzinni często brakuje kompetencji i czasu na skuteczne prowadzenie pacjentów z otyłością, dlatego towarzystwa medyczne oferują szkolenia i wsparcie w tej dziedzinie.
Dr Kłoda podkreśla, że zarówno Polskie Towarzystwo Leczenia Otyłości, jak i Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej prowadzą liczne inicjatywy szkoleniowe, konferencje i webinary, które mają na celu wsparcie lekarzy w podnoszeniu ich wiedzy na temat diagnostyki i leczenia otyłości.
„Chciałabym zapewnić, że naprawdę w obszarze diagnostyki i leczenia otyłości >>wszystkie ręce są na pokładzie<< – nie tylko jeśli chodzi o działalność edukacyjną w naszym środowisku, ale też w obszarze nauki. Opracowywanych i publikowanych jest wiele prac dotyczących stygmatyzacji pacjentów oraz zdrowia psychicznego takich pacjentów” – podsumowała.
Prof. dr hab. med. Teresa Jackowska, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, zwróciła uwagę na konieczność dalszej pracy nad systemem opieki zdrowotnej dla najmłodszych pacjentów z nadmierną masą ciała. Podkreśliła potrzebę przejścia na bilans zdrowia dzieci w formie wirtualnej, a także zapewnienia łatwiejszego dostępu do porad dietetyka i psychoterapeuty. Prof. Jackowska zaapelowała także o większe zaangażowanie w zwalczanie stygmatyzacji dzieci z nadwagą i otyłością, co wpływa na ich aktywność fizyczną i zachęca rodziców do zwalniania dzieci z zajęć wychowania fizycznego.
Prof. Jackowska podkreśliła również znaczenie kontynuacji prac nad usprawnieniem systemu opieki zdrowotnej dla dzieci z nadwagą i otyłością, w tym przejścia na elektroniczną dokumentację zdrowotną. Zwróciła uwagę na konieczność zapewnienia łatwiejszego dostępu do porad dietetyka i psychoterapeuty oraz walkę ze stygmatyzacją, która wpływa na aktywność fizyczną dzieci i zachęca rodziców do zwalniania ich z zajęć wychowania fizycznego.
Współpraca między różnymi dziedzinami nauki w celu walki z otyłością
Ekspertów zalecają, aby plan redukcji otyłości stał się oficjalną strategią krajową, koordynowaną przez rządowy urząd. Zalecają również wdrożenie skoordynowanych działań na poziomie centralnym i lokalnym, obejmujących wszystkie obszary życia człowieka, od rodziny, przez szkoły i miejsca pracy, po media, sklepy spożywcze, obiekty sportowe i wydarzenia kulturalne. Wzywają do konsekwentnego wdrażania zmian, dostosowanych do różnych grup wiekowych.
Opierając się na międzynarodowych standardach
Aby przedstawić skuteczne zalecenia dla Polski, autorzy raportu przeprowadzili analizę najlepszych praktyk stosowanych w różnych krajach. Badano działania podejmowane w 13 krajach (Polska, Czechy, Dania, Francja, Hiszpania, Irlandia, Kanada, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Węgry, Włochy, Wielka Brytania) w zakresie redukcji otyłości. Analizowano konkretne kwestie, włącznie z problemami zdrowotnymi (odsetek osób z otyłością w różnych grupach wiekowych), polityką zdrowotną, diagnostyką i leczeniem oraz finansowaniem.
„Przyglądaliśmy się, czy w tych 13 krajach istnieją plany regionalne i narodowe, czy mamy wyraźnie zarysowane działania międzysektorowe, czy dokonuje się ewaluacji podejmowanych działań, czy jest rozwinięta edukacja szkolna, w miejscu pracy oraz edukacja konsumenta (oznaczanie kalorii, etykietowanie żywności – red.)” – tłumaczyła dr n. ekonom. Małgorzata Gałązka-Sobotka.
Po latach nieskoordynowanych działań, Polska znajduje się wśród krajów, w których walka z otyłością sprowadza się głównie do pojedynczych działań. W związku z tym eksperci i przedstawiciele różnych dziedzin życia uczestniczyli w konferencji dialogu międzysektorowego „Stop epidemii otyłości w Polsce”, gdzie omawiano potrzebę krajowej strategii, lokalnych działań, dialogu i rozwiązań legislacyjnych. Co konkretnie należy zrobić, aby powiedzieć stop epidemii otyłości? – o tym dyskutowali uczestnicy konferencji.
Podczas konferencji zorganizowanej w Warszawie w dniu 11 czerwca zaprezentowano fragment raportu „Stop epidemii otyłości w Polsce” z założeniami strategii, która mogłaby się stać ogólnopolskim planem redukcji otyłości. Strategię przygotowali eksperci Partnerstwa na Rzecz Profilaktyki i Leczenia Otyłości oraz Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.
„Przyglądaliśmy się też, na ile w tych krajach rozwinięte są systemy wczesnego reagowania, czyli oznaczanie BMI, jak przebiega refundacja leków i terapii bariatrycznej, porad dietetyka i psychoterapeuty, czy funkcjonuje specjalizacja obesitologia, czy są modele opieki kompleksowej. Te wskaźniki pozwoliły nam na syntezę najlepszych rozwiązań w obszarze diagnostyki i leczenia otyłości.
Analiza mechanizmów finansowania otyłości obejmowała badanie istnienia celowanego funduszu publicznego na prewencję i leczenie otyłości, funkcjonowanie podatku cukrowego oraz roli prywatnych ubezpieczeń w tym obszarze. Wyniki wykazały, że Polska, Węgry i Kanada nie prowadzą znaczących działań przeciw otyłości, podczas gdy Wielka Brytania, Francja, Hiszpania i Portugalia są krajami, które można uznać za wzór w walce z tą chorobą.
Warto zauważyć, że Włochy i Irlandia aktywnie reagują na problem otyłości, podczas gdy Rumunia i Niemcy mają ograniczoną aktywność w tej kwestii, mimo że posiadają dobre wskaźniki epidemiologiczne. Dania i Czechy natomiast prowadzą skuteczną politykę przeciwdziałania otyłości i odnoszą relatywnie dobre wyniki epidemiologiczne.
Raport wskazał, że najlepsze strategie profilaktyki otyłości na świecie skupiają się na trzech głównych obszarach, funkcjonując w ramach całościowego systemowego podejścia do otyłości (Whole System Approach to obesity, WSA).
Marta Pawłowska, dyrektor Prezydium Partnerstwa na rzecz Profilaktyki i Leczenia Otyłości, przedstawiła te aspekty: strategiczną wielosektorowość, zakorzenienie w lokalnych społecznościach i „cywilizacyjne przejście” w stylu życia.
„Krytyczne znaczenie w skutecznej profilaktyce otyłości, zwłaszcza otyłości dziecięcej, mają trzy aspekty. Strategiczna wielosektorowość oznacza wielosektorowe i długookresowe podejście, silne przywództwo polityczno-rządowe, rozwinięte partnerstwo publiczno-prywatne, mocną bazę dowodową, zakorzenioną kulturę monitorowania czy zintegrowaną, skuteczną komunikację. Drugim aspektem jest zakorzenienie w społecznościach lokalnych. Oznacza to dostosowanie strategii wdrożenia do potrzeb i do specyfiki danego regionu. Oznacza to także zaangażowanie mieszkańców, inwestowanie w lokalne programy innowacyjne, nowoczesną komunikację opartą na zasobach lokalnych, a także zaangażowanie lokalnych interesariuszy i zdecydowane wzmocnienie kompetencji i odpowiedzialności władz samorządowych” – wyliczyła dyr. Pawłowska.
Podkreśliła także, że trzecia propozycja rozwiązań obejmuje „cywilizacyjną transformację” w stylu życia, polegającą na ewolucyjnym przejściu od szkodliwych dla zdrowia nawyków do tych, które sprzyjają dobrostanowi.
„Cywilizacyjne, czyli pozytywne, bo nie ma jednej słusznej kultury żywienia. Wszędzie na świecie sprawdza się stopniowe uczenie się nowych nawyków i brak stygmatyzacji, dyskryminacji zachowań czy człowieka” – zaznaczyła ekspertka.
Autorka wyjaśniła, że termin „cywilizacyjne przejście” odnosi się do zmian, które miały miejsce w latach 50. i 60. ubiegłego wieku w krajach rozwiniętych. Wtedy to zainteresowanie lokalną i tradycyjną żywnością zostało zastąpione przez przetworzoną żywność, a pod wpływem globalizacji i reklamy ujednolicono model diety oparty na cukrze, soli, tłuszczu i białku zwierzęcym. Zmienił się także styl życia na tzw. styl trzech foteli: w domu, pracy lub szkole, samochodzie. Te zmiany mają dziś poważne konsekwencje, takie jak otyłość i choroby cywilizacyjne.
Te zmiany miały miejsce w latach 50. i 60. ubiegłego stulecia w krajach rozwiniętych. Wtedy to stracono zainteresowanie lokalną i tradycyjną żywnością na rzecz przetworzonej, a model diety oparty na cukrze, soli, tłuszczu oraz białku zwierzęcym został ujednolicony pod wpływem podniesienia standardu życia, globalizacji i reklamy. Zmienił się wtedy także styl życia na tzw. styl trzech foteli: w domu, pracy lub szkole, samochodzie. Konsekwencje tych zmian odczuwamy dziś w postaci otyłości i chorób cywilizacyjnych.
„Dziś stoimy tak naprawdę wobec konieczności >>cywilizacyjnego przejścia 2.0<< od postaw i nawyków dobrobytu i konsumpcjonizmu do postaw i nawyków dla ratowania zdrowia i życia nas, a w szczególności kolejnych pokoleń” – podsumowała dyr. Pawłowska.
Polska strategia walki z otyłością
Aby zacząć zmiany w Polsce, należy wyznaczyć mapę działań na najbliższe 30 lat. Istotne jest także zbudowanie partnerstwa międzysektorowego, które pozwoli na efektywną współpracę między różnymi sektorami administracji publicznej, nauką, przedsiębiorstwami i sektorem społecznym. Działania powinny skupić się na profilaktyce, diagnostyce i leczeniu otyłości.
„Z uwagi na krytyczne znaczenie rozwoju otyłości w populacji dzieci i młodzieży rekomendujemy, by w pierwszej dekadzie działania w obszarze profilaktyki pierwotnej skupić na grupie osób do 18. r.ż. Natomiast jeśli chodzi o skuteczna diagnostykę, leczenie otyłości i profilaktykę wtórną od początku wdrożenia strategii, tymi działaniami powinny być objęte wszystkie grupy wiekowe” – zaznaczyła dyr. Pawłowska. Ekspertka wspomniała także o potrzebie redefinicji ról i zadań administracji centralnej w obszarze redukcji otyłości – by zapewnić realny postęp w rozumieniu otyłości oraz w rozwoju świadomości społecznej, a także by zagwarantować synergię działań resortów. Aby strategia przyniosła efekt, redukcja otyłości musi stać się priorytetem w polityce społeczno-gospodarczej państwa, a władze samorządowe powinny umocnić swoją decyzyjność i odpowiedzialność w zdrowiu publicznym.
„To współzależne ogniwa wpływające na siebie w całym cyklu życia człowieka, pozostające w silnej relacji przyczynowo skutkowej. Ogniwa ekosystemu to: rodzina, edukacja, zdrowie, sport i odpoczynek, kultura i media, biznes i praca, infrastruktura” – wyjaśniła dr n. ekonom. Gałązka-Sobotka.
Nowa koncepcja STOP OTYŁOŚCI ma na celu rozwój ekosystemu społecznego promującego zdrowe pokolenia.
Plan strategiczny opiera się na idei ekosystemu społecznego redukcji otyłości, który ma na celu rozwój i poprawę jakości życia wszystkich jego uczestników.
Ekspertki wskazały 4 poziomy zaangażowania strategii: instytucjonalny, naukowy, społeczny i biznesowy, które wymagają stworzenia międzysektorowych zespołów i mechanizmów.
Zaproponowano dwa strategiczne kierunki rozwoju ekosystemu STOP OTYŁOŚCI: profilaktyka oraz diagnostyka i leczenie, wraz z listą 50 interwencji i działań, które powinny być wdrożone w celu realizacji tych priorytetów.
Aby zapobiec otyłości, konieczne jest uwzględnienie czterech równorzędnych aspektów: zrównoważonego żywienia, regularnej aktywności fizycznej, dbałości o dobrostan emocjonalny i odpowiedniego odpoczynku, a także stworzenie sprzyjającej redukcji otyłości kultury życia.
„Wśród interwencji i działań proponujemy na przykład zwiększenie godzin w-f w podstawie programowej oraz poza podstawą, zachęty do intensyfikacji zajęć przedszkolnych i szkolnych w plenerze czy powszechne propagowanie ruchu spontanicznego, aktywności fizycznej oraz sportu w każdej grupie wiekowej czy zawodowej” – komentowała dr Gałązka-Sobotka. Jednocześnie zaznaczyła wagę przepisywania aktywności fizycznej na receptę, potrzebę wspierania zmian w polityce przestrzennej nakierowanej na rozwój aktywności fizycznej i sportu , darmowego dostępu do obiektów sportowych dla osób nieletnich czy popularyzację odpowiedzialnej aktywności fizycznej pacjentów chorych na otyłość.
Polska to jeden z krajów, w których walka z otyłością sprowadza się do nieskoordynowanych działań. Dlatego eksperci apelują o krajową strategię, lokalne działania, dialog i rozwiązania legislacyjne.
11 czerwca w Warszawie odbyła się konferencja, podczas której zaprezentowano fragment raportu „Stop epidemii otyłości w Polsce” z założeniami strategii redukcji otyłości. Strategię przygotowali eksperci Partnerstwa na Rzecz Profilaktyki i Leczenia Otyłości oraz Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.
„W obszarze zbilansowanego żywienia nasze propozycje są także różnorodne – wyliczała Marta Pawłowska – od redefinicji kryteriów jakości oraz zasad organizacji żywienia w placówkach edukacyjnych, przez zagwarantowanie darmowej wody pitnej we wszystkich obiektach użyteczności publicznej, przez wprowadzenie dopłat do zdrowej żywności dla rodzin o niskim statusie materialnym z dziećmi do lat 18, aż po intensyfikację działań wzmacniających pozycję konsumentów wobec produktów sprzyjających otyłości czy popularyzację karmienia piersią.
Aby skutecznie diagnozować i leczyć otyłość, konieczne jest zwiększenie monitorowania i ewaluacji choroby, poprawa dostępności porad dietetycznych w podstawowej opiece zdrowotnej, większe inwestycje w ośrodki kompleksowej opieki dla pacjentów z otyłością, poszerzenie dostępu do nowoczesnych technologii medycznych oraz intensywne szkolenia dla profesjonalistów medycznych.
Z oparciem o międzynarodowe doświadczenia, autorzy strategii redukcji otyłości wyłonili 5 kluczowych mechanizmów umożliwiających skuteczne wdrożenie kompleksowej i długofalowej strategii. Wśród nich znajdują się mechanizmy badań i innowacji, komunikacji i podnoszenia świadomości, finansowania, koordynacji z innymi strategiami krajowymi oraz koordynacji w ramach polityk lokalnych.
Zaproponowano schemat zarządczy strategii, który opiera się na trzech podmiotach podległych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Odpowiedzialne są one za koordynację, monitorowanie i ocenę wdrożenia strategii. Są nimi Zespół Międzyresortowy ds. Strategii Redukcji Otyłości, Forum Konferencji Międzysektorowych jako połączenie administracji centralnej z jednostkami samorządu terytorialnego oraz Kolegium Doradcze, złożone z przedstawicieli wybranych Zespołów Parlamentarnych oraz Partnerstwa na rzecz Profilaktyki i Leczenia Otyłości.
Autorki podkreśliły znaczenie monitorowania skuteczności strategii poprzez zaproponowanie różnorodnych wskaźników pomiaru opartych na koncepcji Donabediana jakości opieki zdrowotnej. Wskazują one zarówno na strukturę, procesy, jak i rezultaty w ramach strategicznego rozwoju ekosystemu STOP OTYŁOŚCI. Zgodnie z koncepcją VBHC, autorki sugerują, aby finalna lista wskaźników i ich zmiany w czasie były przedmiotem uzgodnień interesariuszy zaangażowanych w realizację planu strategicznego redukcji otyłości.
Wiadomości dystrybuowane przez: pap-mediaroom.pl
